Yfirlit

Frammistöðuskýrsla Landsnets fjallar um loforðið „öruggt rafmagn, gæði og öryggi flutningskerfisins til framtíðar“. Skýrslan tekur mið af skyldum Landsnets samkvæmt reglugerð nr. 1048/2004, um gæði raforku og afhendingaröryggi, sem og innri markmiðum fyrirtækisins. Hún er byggð á tölulegum gögnum úr flutningskerfinu og truflanaskýrslum áranna 2012–2021. Allar truflanaskýrslur Landsnets eru skráðar í samræmi við reglur starfshóps um rekstrartruflanir (START) og eru rýndar af verkfræðistofunni Eflu.

Samkvæmt reglugerð nr. 1048/2004 ber Landsneti að setja sér markmið um eftirfarandi afhendingarstuðla sem samþykktir eru af Orkustofnun:

1. Stuðull um rofið álag (SRA)
2. Stuðull um meðallengd skerðingar, stramleysismínútur (SMS)
3. Kerfismínútur (KM)

Tafla 1 sýnir samanburð á markmiðum Landsnets við útreiknaða stuðla ársins 2021. Markmiðin og raungildin miða við forgangsorkuskerðingu vegna bilana í flutningskerfi Landsnets.

Í ár náðust öll opinber markið Landsnets um afhendingaröryggi. Til samanburðar náðist aðeins eitt markmið á síðasta ári. Straumleysismínútur voru 12,45 í ár samanborið við 91,2 straumleysismínútur árið 2019

Hér fyrir neðan eru ykiltölur úr rekstri flutningskerfisins 2020.

Með aukinni áraun á flutningskerfið hefur Landsnet í auknum mæli þurft að treysta á varaaflskeyrslu og skerðingarheimildir. Áhugavert er að skoða hvaða áhrif það hefði á afhendingaröryggi kerfisins ef ekki væri hægt að grípa til þessara ráðstafana í truflanarekstri.

Á grafi 1 hefur skerðingum til ótryggra notenda og vinnslu varaafls í fyrirvaralausum truflunum verið umbreytt í straumleysismínútur og reiknað með heildarorkuafhendingu flutningskerfisins 2020, þ.e. straumleysismínútur eru reiknaðar út eins og öll orka sé forgangsorka. Þar að auki hefur skerðingum vegna bilana í öðrum kerfum verið umbreytt í straumleysismínútur. Hafa skal í huga að í öðrum köflum skýrslunnar eru straumleysismínútur bara reiknaðar út frá skerðingum á forgangsorku vegna fyrirvaralausra truflana og forgangsorkuúttekt 2020. Þess vegna eru útreiknaðar straumleysismínútur forgangsnotenda vegna bilana í kerfi Landsnets samtals 12,1 á grafi 1 en 12,4 annars staðar í skýrslunni. Í ljós kemur að í ár hefðu straumleysismínútur verið rétt undir 100 ef ekki hefði verið hægt að keyra varaafl og skerða ótryggt álag.

Tafla 3 sýnir þær truflanir sem voru yfir 0,50 straumleysismínútur árið 2020. Ef um fyrirvaralausa truflun er að ræða er tímalengd skerðingar í töflunni hér að neðan miðuð við tímabilið frá því að eining Landsnets leysir út þar til eining Landsnets kemur í rekstur aftur.  Í þeim tilvikum þar sem varaaflskeyrsla hefst innan skerðingartímabilsins er varaaflskeyrslan dregin frá útreiknaðri skerðingu. Truflun getur haft áhrif á fleiri en eina aðveitustöð og þar af leiðandi getur tímalengd forgangsskerðingar verið breytileg eftir aðveitustöðvum.

Áhugavert er að skoða hvernig truflanir ársins skiptust eftir landshlutum. Mynd 2 sýnir fjölda truflana í hverjum landshluta fyrir sig og útreiknaðar straumleysismínútur fyrir almenna notendur, þ.e. dreifiveitur. Hafa skal í huga að hér hafa straumleysismínútur verið reiknaðar niður á landshluta, þ.e. miðað er við heildarforgangsorkuúttekt almennra notenda á árinu í hverjum landshluta fyrir sig. Það er gert til þess að gefa betri mynd af því hvaða straumleysi forgangsnotendur upplifðu í hverjum landshluta. Þar af leiðandi eru SMS mun fleiri hér en í kaflanum „Afhendingaröryggi“ þar sem straumleysismínútur eru reiknaðar miðað við heildarforgangsálagsúttekt Íslands á árinu.

Mynd 2: Samantekt fyrirvaralausra truflana og straumleysismínútna í hverjum landshluta fyrir árið 2020, við útreikninga á straumleysismínútum var miðað við forgangsálag almennra notenda árið 2020